به قول یکی از قویترین مدیرعاملهای اکوسیستم استارتاپی ایران، اپلیکیشن مهمترین بخش هر کسبوکار آنلاین است. با داشتن اپلیکیشن، کسبوکار شما در یکی از اصلیترین بخشهای زندگی مخاطبانتان ورود میکند؛ داخل گوشی موبایلشان!
امروزه اپلیکیشنها قسمتی جدانشدنی از زندگی انسان مدرن شدهاند و بخش قابل توجهی از نیازهای ما را برطرف میکنند. به شکلی که حتی ممکن است برخی از ما یادمان نیاید قبل از وجود داشتن آنها چگونه نیازهای خود را برطرف میکردیم.
هر کسبوکار آنلاینی ممکن است بعد از طی کردن بخشی از راه خود، به این نتیجه برسد که به اپلیکیشن نیاز دارد و باید برای طراحی و تولید آن اقدام کند. همان طور که گفتیم، اپلیکیشن میتواند بخش بسیار مهمی در استارت آپ شما باشد چرا که در یکی از بخشهای جدانشدنی از زندگی مخاطبان هدفتان نفوذ میکند؛ یعنی در گوشی موبایل، لپ تاپ و یا تبلتشان.
با رواج پیدا کردن اپلیکیشنهای مختلف که هر کدام دردی از جامعه را دوا میکند و نفوذ مصرف گرایی به تجارت آنلاین، میتوان این طور نتیجه گرفت که تقریباً هر کسبوکار آنلاینی میتواند اپلیکیشن داشته باشد. در حقیقت، تولید اپلیکیشن میتواند به کسبوکارهای آنلاین کمک کند تا فروش خود را افزایش دهند، برای بازاریابی بهتر و دقیقتر از آن استفاده کرده و شهرت برند خود را نیز ارتقا بدهند. استفاده از اپلیکیشن میتواند به راحتی تبدیل به بخش اصلی سفر مشتریان شما شده و از آن برای نهایی کردن فروش استفاده شود.
در بسیاری از مواقع هم ممکن است شما برای رقابت بهتر، نیاز به یک اپلیکیشن داشته باشید تا هم بتوانید شهرت برند خود را افزایش داده و هم سفر مشتری را بهبود دهید تا سهم بازار بیشتری را تصاحب کنید.
به این ترتیب، ممکن است بعد از طی شدن مدت زمانی از راه اندازی استارت آپ خود، این نیاز را حس کنید که باید طراحی و ساخت یک اپلیکیشن را استارت زده و از آن برای دسترسی به مخاطبان خود استفاده کنید.
در این مقاله از مجموعه مقالات راندمانو، قصد داریم در خصوص تولید، طراحی و ساخت اپلیکیشن و برنامه نویسی اپلیکیشن حرف بزنیم. اگر قصد دارید اپلیکیشنی برای بیزنس خود تولید کنید، در این مقاله همراه ما باشید تا مراحل تحقق این هدفتان را بررسی کنیم.
چگونه یک اپلیکیشن را طراحی و تولید کنیم؟
بگذارید قبل از آن که مراحل تولید اپلیکیشن را گام به گام توضیح دهیم، به برخی از رایجترین سؤالات در مورد توسعه اپلیکیشن بپردازیم تا دید و بینش مورد نیاز برای شروع را به دست آورید.
بهترین راه برای ساخت یک اپلیکیشن چیست؟
به طور کلی، هیچ روش توسعه اپلیکیشن واحدی وجود ندارد که برای همه بهترین باشد. همه چیز به نیاز، بودجه، نوع اپلیکیشن، صنعت و بسیاری از عوامل دیگر بستگی دارد.
بسیاری از افراد برای تولید اپلیکیشن از پلتفرمهای آماده استفاده میکنند که در آنها نیازی به نوشتن کد ندارید و میتوانید بر اساس ویژگیهایی که پلتفرم به ما میدهد، اپلیکیشنی ساده طراحی و تولید کنید.
باقی افراد نیز برای تولید اپلیکیشن از یک محیط توسعه یکپارچه (IDE) مناسب استفاده میکنند که در آن، کدهای مورد نیاز برای طراحی ویژگیهای مختلف اپلیکیشن را وارد میکنند و به طور کلی، کار توسعه اپ در آن صورت میگیرد.
برای ساخت و تولید اپلیکیشن چقدر زمان مورد نیاز است؟
مدت زمانی که طول میکشد تا یک اپلیکیشن ساخته شود به طیف وسیعی از عوامل بستگی دارد. نوع برنامهای که میسازید، پیچیدگی ویژگیهای آن و روش توسعه، سه مورد از مهمترین عناصر در تخمین جدول زمانی توسعه و تولید اپلیکیشن هستند.
برخی از برنامهها را میتوان در چند ماه ساخت، در حالی که برخی دیگر ممکن است سالها طول بکشد.
به طور کلی، اکثر برنامههای تلفن همراه را میتوان در حدود ۶ تا ۱۲ ماه توسعه داد.
برنامههای تلفن همراه با عملکرد پیچیدهتر، بیشتر طول میکشد تا طراحی و ساخته شود. اگر چیزی ساده برای استفاده شخصی میسازید، مانند اپلیکیشن چراغ قوه یا برنامه ماشین حساب، کل فرایند میتواند در کمتر از یک هفته تکمیل شود. اما اگر میخواهید فیسبوک یا اوبر بعدی را بسازید، باید انتظار داشته باشید تا سالها توسعه اپ طول بکشد.
ساخت و تولید اپلیکیشن چقدر سرمایه نیاز دارد؟
سه ویژگی اصلی تأثیرگذار در زمان را که گفتیم یادتان هست؟ نوع برنامهای که میسازید، پیچیدگی ویژگیهای آن و روش توسعه؛ خب، این سه ویژگی تأثیر اصلی بر سرمایه مورد نیاز برای طراحی، توسعه و تولید اپلیکیشن را هم دارند.
اپلیکیشنی که میسازید بر اساس سادگی یا پیچیدگی این سه ویژگی میتواند ۲۰۰ میلیون، ۱ میلیارد یا بیش از ۱۰ میلیارد تومان سرمایه نیاز داشته باشد.
برای اندروید اپلیکیشن بسازم یا IOS؟
بگذارید یک پاسخ سریع به این سؤال بدهیم: برای هر دو سیستم عامل اپلیکیشن خود را توسعه دهید.
اگر فقط برای یکی از آنها اپ بسازید، جمعیت زیادی از جامعه هدف خود را نادیده میگیرید. ولی در صورتی که در ابتدای سرمایه گذاری هستید و سرمایه شما محدود به ساخت اپ برای یکی از این دو سستم عامل میشود، نگاهی به تحقیقات بازار و تحلیل بازار خود انداخته و بر اساس پرسونای مخاطب، پاسخی برای این سؤال پیدا کنید که بیشتر کاربران مخاطب شما از سیستم عامل اندروید استفاده میکنند یا IOS؟
اگر سرمایه اولیه شما کفاف ساخت اپ برای یکی از این سیستمهای عامل را میدهد، ابتدا برای آن سیستم عاملی اپ خود را طراحی کنید که بیشتر جامعه هدف شما از آن استفاده میکنند.
خب الان دیگر ذهنیتتان برای توضیحات اصلی آماده است! بیایید به سؤال اصلی بپردازیم:
مراحل تولید اپلیکیشن به چه شکل است؟
میدانیم که شروع طراحی، تولید و توسعه اپلیکیشن بسیار هیجانانگیز است و وسوسه شروع هر چه سریعتر، کل فکر و ذهن شما را مشغول کرده است. ولی قبل از شروع، مراحلی وجود دارد که بهتر است به آنها توجه نشان دهید. گامهای ابتدایی در لیست زیر شامل همین مراحل است.
۱. اهداف دقیق برای تولید اپلیکیشن مشخص کنید!
فرایند توسعه و تولید اپلیکیشن باید با اهدافی که دقیقاً مشخص شدهاند، شروع شود.
- برای دستیابی به چه چیزی برنامه ریزی میکنید؟
- برای حل چه مشکلاتی اپلیکیشن میسازید؟
اهداف تولید اپلیکیشن، کل فرایند توسعه را میسازد. اگر در قدم اول دقیق مشخص نکنید هدفتان چیست، در طول مسیر میتوانید بارها گمراه شده یا مرتکب اشتباهاتی غیرضروری شوید.
“فقط هدف تعیین نکنید، اهداف باید قابل اندازه گیری باشند!“
اهدافتان باید قابل اندازه گیری باشند؛ فقط در این صورت است که میتوانید مطمئن شوید در مسیر درستی در حال حرکت هستید. اگر اهداف قابل اندازه گیری تعیین نکنید، از زمان و منابع دیگر خود نمیتوانید به طور مؤثر استفاده کنید. همچنین در صورتی که اهداف “دقیق” و قابل اندازه گیری تعیین کنید، ویژگیهای اضافی که در بین راه وسوسهتان میکند را نادیده میگیرد. مطمئن باشید بسیاری از ویژگیهای اپلیکیشن ممکن است به هنگام توسعه آن، جذاب به نظر بیایند ولی آیا برای دست یابی به هدفتان، ویژگیهای حیاتی محسوب میشوند؟ بهتر است اول آن چه را که مهمتر است به اپ خود اضافه کنید.
به بیانی دیگر، اول دیوارهای خانه را رنگ کنید، بعداً به این که چه تابلویی باید از دیوار آویزان شود فکر کنید!
اهداف مربوط به کاربر نهایی و مرتبط با کسبوکار، اولویت بالاتری دارند.
برای دست یابی به اهداف توسعه اپلیکیشن خود، باید بتوانید Goals را از Objectives تمیز دهید.
Goals در حقیقت اهداف نهایی شما محسوب میشوند که میخواهید به آنها برسید. Objectives گامهایی هستند که برای دست یابی به Goals باید بردارید.
بهتر است Objectives یا همان اهداف خرد خود را بر اساس مدل SMART تعیین کنید.
مدل SMART:
- Specific: خاص
- Measurable: قابل اندازه گیری
- Achievable: قابل دستیابی
- Realistic: واقعبینانه
- Timely: زمانبندیشده
نکته: در راه اندازی یک کسبوکار (یا تولید یک اپلیکیشن) هیچ وقت هدف اصلی خود را دست یابی به پول بیشتر قرار ندهید.
پول هدف نیست!
پول یک نتیجه است که در راستای رسیدن به هدفتان، به دست میآید.
به عنوان مثال، بیل گیتس یا استیو جابز، هیچوقت هدفشان دستیابی به پول بیشتر نبود. اگر هدف پول بود مطمئن باشید هیچوقت مایکروسافت یا اپل به شکلی که امروز آن را میبینید، وجود نداشتند.
۲. تحقیقات بازار یادتان نرود!
بعد از آن که اهداف خود را تعیین کردید، بهتر است نگاهی به بازار بیندازید و ببینید آیا بازار به چیزی که من هدف قرار دادهام واقعاً نیاز دارد؟
تحقیق بازار فقط نیاز یا عدم نیاز بازار به اپلیکیشن شما را نشان نمیدهد، بلکه جنس این نیاز را هم مشخص میکند.
برای مثال، پاسخی برای این سؤال که “چگونه به بهترین شکل ممکن این نیاز را رفع کنم؟” پیدا میکند.
به طور کلی، تحقیقات بازار به شما کمک میکند مخاطبان خود را بهتر بشناسید و درک کنید. تنها در این صورت است که میتوانید چیزی را به آنها ارائه دهید که واقعاً به دردشان بخورد.
تولید اپلیکیشن بدون تحقیق و تحلیل بازار فقط اتلاف زمان، سرمایه و دیگر منابع ارزشمند است.
در مراحل اولیه، برای تحقیق بازار خود میتوانید کارهای زیر را انجام دهید:
- نظر سنجی کنید (نظرسنجی هدفمند).
- یک گروه متمرکز (Focus Group) تشکیل دهید.
- در مورد رقبای خود تحقیق کنید.
اگر برنامه شما، تولید اپلیکیشن برای رشد بیشتر کسبوکار فعلیتان است، میتوانید تحقیق بازار را از مشتریان فعلی خود شروع کنید. اگر این اپلیکیشن برای یک ایده کاملاً جدید است، باید با کاربران احتمالی متناسب با مخاطب هدف خود ارتباط برقرار کنید.
با به دست آوردن دادههای تحقیق بازار، میتوانید برای تولید اپلیکیشن خود KPI تعیین کنید.
KPI یا همان شاخص کلیدی عملکرد، یک برنامه برای دستیابی به اهداف است که بر اساس دادههای واقعی به دست میآید. یعنی شما برای رسیدن به یک هدف، بر اساس دادههایی که از بازار به دست آوردهاید، هدفهای کوچکتر طراحی میکنید تا رسیدن به هدف اصلی را تضمین کند.
به عنوان مثال، فرض کنید میخواهید یک برنامه برای فروشگاه آنلاین خود ایجاد کنید، یکی از اهداف شما ممکن است کاهش نرخ رها کردن سبد خرید در دستگاههای تلفن همراه باشد. برای آن که بتوانید هدف قابل اندازه گیری و واقعبینانهای برای کاهش نرخ رها شدن سبد خرید طراحی کنید، لازم است ابتدا نرخ فعلی را بدانید.
۳. ویژگیهای مورد نیاز اپلیکیشن خود را تعیین کنید!
برای تعیین ویژگیهای حیاتی، به عملکرد و هدف اصلی اپلیکیشن خود فکر کنید! ویژگیهای حیاتی همگی باید جهت گیری درستی به سمت هدف و عملکرد اصلی داشته باشند.
بسیاری از افراد وسوسه میشوند که ویژگیهای اضافی و غیر ضروری را به اپلیکیشن اضافه کنند اما برخی از ویژگیها ممکن است هدف اصلی اپلیکیشن را از بین ببرد. همچنین افزودن هر ویژگی، هزینه و مدت زمان مورد نیاز برای توسعه اپلیکیشن را افزایش میدهد.
برخی از ویژگیهای محبوب اپلیکیشنها:
- Push notifications
- Community wall
- GPS capabilities
- Surveys and questionnaires
- Video, image, and audio hubs
- Booking capabilities
- Calendar integrations
- Ecommerce carts
- Menu ordering system
- Customer loyalty
- User directory
سادگی مهمترین جنبه مراحل اولیه توسعه است. مثلاً اگر عملکرد اصلی برنامه شما به مکان دقیق کاربر نیاز ندارد، میتوانید از ویژگی GPS صرف نظر کنید.
۴. یک وایر فریم (Wireframe) ایجاد کنید!
وایرفریم یک طرح کلی از اپلیکیشن شما است. لازم نیست یک طرح خیلی رسمی از اپ خود به عنوان وایرفریم ایجاد کنید. همچنین نگران طراحی گرافیکی وایرفریم هم نباشید. وایرفریم اپلیکیشن خود را در یک ورق کاغذ سفید، یک تخته وایت برد یا حتی یک تکه دستمال سفره هم میتوانید طراحی کنید؛ البته عاقلانهترین کار این است که از یک ابزار دیجیتال مخصوص طراحی وایرفریم استفاده کنید.
هدف وایرفریم این است که به سادگی ویژگیهای اپلیکیشن و طرحبندیها و layout را نشان دهد.
نگران عناصر طراحی اپلیکیشن در یک وایرفریم نباشید. این ابزار قرار نیست ظاهر نهایی اپ شما را نشان دهد. در عوض، تمرکز وایرفریم شما باید بر ساختار و جریان باشد.
در وایرفریم سفر کاربر را ترسیم کنید. نشان دهید اگر کاربر روی یک دکمه خاص کلیک کند چه اتفاقی میافتد. صفحه بعدی چگونه خواهد بود؟ وقتی کاربر روی گزینه A در مقابل گزینه B کلیک میکند، روی صفحه چه اتفاقی میافتد؟
وایرفریم به تیم شما کمک میکند تا ویژن و بینش شما از نحوه کار و عملکرد اپلیکیشن را درک کنند تا بتوانند بهتر روی هر بخش آن متمرکز شوند.
۵. روش توسعه اپلیکیشن را انتخاب کنید!
راههای مختلفی برای تولید و توسعه اپلیکیشن وجود دارد. قبل از شروع فرایند تولید اپلیکیشن، باید تعیین کنید که کدام روش برای موقعیت خاص و نیازهای شما بهترین است.
بهترین گزینه برای هر کس متفاوت است.
انتخاب روش مناسب بهتر است بر اساس عواملی مانند بودجه، سطح مهارت فنی، نوع اپلیکیشن و زمان عرضه به بازار باشد.
به طور کلی میتوانید از پنج روش مختلف برای توسعه و تولید اپلیکیشن استفاده کنید.
- استفاده از پلتفرمهای آماده
- استفاده از روش Native Development
- استفاده از روش Hybrid App Development
- استفاده از روش Rapid App Development
- استفاده از روش Cookie Cutter App Builder
هر کدام از این روشها را به تفصیل در آینده توضیح خواهیم داد.
۶. در مورد راه حل های موجود تحقیق کنید!
بسیاری از ویژگیها و امکاناتی که نیازهای حیاتی هر اپلیکیشن هستند توسط سرویسهای مختلفی ارائه میشوند که بدون صرف هزینه زیاد میتوانید از آنها استفاده کنید.
بسیاری از عملکردهایی که اپلیکیشن شما به آن نیاز دارد را لازم نیست با خرج زمان و هزینه زیاد اجرایی کنید بلکه میتوانید آنها را از سرویسهایی که به آنها اشاره خواهیم کرد تهیه نمایید.
برای مثال میتوانید برای hosting, design, analytics و push notification از این سرویسها استفاده کنید.
قبل از آن که هزینه زیادی برای راه اندازی این عملکردها کنید، تحقیق کنید آیا سرویسی وجود دارد که خدمات را ارائه دهد یا نه. برای مثال، زمانی که سرویسهای ارائهدهنده هاست اجارهای وجود دارد، چرا باید هاست اپلیکیشن را به تنهایی بر روی یک سرور گران قیمت تأمین کنید؟
۷. جزئیات فنی را تعیین کنید!
با کمک وایرفریمهایی که ایجاد کردهاید، مشخصات و جزئیات فنی اپلیکیشن خود را تعیین کنید.
یک توسعه دهنده اپلیکیشن باید وایرفریم شما را دیده و چالشهای فنی آن را ارزیابی کند. جزئیات فنی میتوانند به طور بالقوه جایگزینهایی برای دستیابی به اهدافتان مشخص کنند. اگر در ابتدای توسعه متوجه این آلترناتیوها و جایگزینهای فنی شوید، میتوانید در ماهها کار و میلیونها تومان سرمایه صرفه جویی کنید.
بهتر است الان به جایگزینهای مختلف فکر کنید تا این که ماهها بعد، پس از صرف زمان و هزینه زیاد افسوس بخورید که کاش کارها را طور دیگری انجام میدادید.
۸. مراحل قابل اندازه گیری در پروسه کار تعیین کنید!
تعیین مراحل مختلف در فرایند پیشبرد کار به شما و تیمتان کمک میکند تا در طول پروسه توسعه و تولید اپلیکیشن، در مسیر خود باقی بمانید. بدون معیار، نمیتوانید پیشرفت کار را اندازه گیری کنید.
برای این کار، لازم است پروژه و فرایند بزرگ را به فرایندهای کوچکتر تقسیم کنید. برنامه ریزی برای مراحل کوچکتر در یک فرایند بزرگ، آسانتر است. هر مرحله باید در یک بازه زمانی خاص و با صرف منابع مشخصی به اتمام برسد.
با این کار میتوانید یک برنامه زمانی دقیق تنظیم کنید که بر اساس این مراحل طراحی شده است؛ بر اساس این برنامه هم میتوانید پیشرفت پروژه را اندازه بگیرید و هم به ددلاینهای مشخص شده برسید.
۹. یک MVP بسازید!
یک MVP یا نمونه اولیه محصول (در این جا، نمونه اولیه اپلیکیشن) به شما کمک میکند بهتر درک کنید که اصلی ترنی عناصر مورد نیاز برای اپلیکیشن شما چیست.
همان طور که قبلاً هم به این نکته اشاره کردیم، در طول فرایند توسعه اپلیکیشن، حواس شما میتواند خیلی راحت به ویژگیهای اضافی و غیر ضروری پرت شود. وقتی به نمونه اولیه اپلیکیشن خود فکر میکنید و توسعه آن را مد نظر قرار میدهید، از ویژگیهای غیرضروری صرف نظر کرده و تمرکز خود را روی عناصری که واقعاً نیاز دارید میگذارید.
ویژگیهای غیرضروری را همیشه میتوانید به اپلیکیشن خود اضافه کنید. ساخت MVP به شما یاد میدهد که چگونه میتوانید اپلیکیشن را تنها با اجزای ضروری بسازی و توسعه دهید.
بگذارید یک مثال بزنیم تا مسئله بهتر برایتان جا بیفتد.
MVP، چهار دیوار اصلی و سقف روی این چهار دیوار است که یک خانه را تشکیل میدهد. نه آشپزخانه و اتاقهای مخصوص دارد و نه یک چادر است. (چادر مفهوم خانه را ندارد) شما نمیتوانید با طراحی یک چادر، بعداً به یک خانه برسید. همچنین در طرح اولیه خانه لازم نیست آشپزخانه و اتاقهای مخصوص را بسازید؛ فقط چهار دیوار و یک سقف!
بعداً میتوانید آشپزخانه و اتاقهای دیگر را به این خانه اضافه کنید…
در نظر داشته باشید که MVP یک اپلیکیشن کامل نیست بلکه چیزی بیشتر از یک اپلیکیشن نسخه آزمایشی محسوب میشود.
۱۰. کیفیت اپلیکیشن را تست کنید!
زمانی که MVP خود را به دست آوردید، زمان آن میرسد که کیفیت آن را آزمایش کنید. آن را روی موبایلهای واقعی تست کنید و کیفیت و عملکرد آن را بسنجید. مطمئن شوید برنامه شما به درستی کار میکند و کاربر را به هدف نهایی میرساند.
ممکن است اینجا سؤال بپرسید:
- آیا تست کیفیت واقعاً مهم است؟
- باید به کسی خارج از تیم پول پرداخت کنم تا ایرادات اپلیکیشن را پیدا کند؟
- وقتی به توسعه دهنده اپلیکیشن دارم پول میپردازم، آیا او نباید یک اپ بی نقص به من تحویل دهد؟
پاسخ: انتظارات شما در یوتوپیا محقق میشود. ولی در دنیای واقعی، توسعه دهندگان در بسیاری از مواقع ممکن است در برنامهای که مینویسند باگ ایجاد کنند و خودشان نسبت به این باگها آگاهی ندارند؛ بنابراین، شما باید افرادی را استخدام کنید تا باگهای برنامه نویسی و اپلیکیشن را به شما بگویند.
۱۱. اپلیکیشن خود را مستقر کنید!
زمان آن رسیده است تا اپلیکیشن خود را به صورت زنده در دسترس کاربران واقعی قرار دهید. در این مرحله باید اطمینان حاصل کنید که برنامه برای کاربر نهایی کاملاً کاربردی است و در دسترس او قرار دارد. نباید بگذارید هیچ مشکلی سرورهای اپلیکیشنتان را تهدید کند.
برای اینکه اپلیکیشن خود را به بازار عرضه کنید، باید آن را به اپ استورهای مختلف ارسال کنید. الزامات مختلفی برای برنامههای فروشگاه Google Play و برنامههای App Store Apple وجود دارد. بنابراین، قبل از انجام این فرایند، باید تمام دستورالعملهای مختلف را درک کرده باشید.
روش استقرار اپلیکیشن به روشی که با آن، اپ را توسعه داده و ساختهاید بستگی دارد.
و در آخر
یادتان باشد که توسعه و تولید اپلیکیشن کار آسانی نیست؛ چه هیچ اپی را تا به حال توسعه نداده باشید و چه چندین بار این کار را کرده باشید، نیاز به برنامه ریزی و تلاش و دقت بسیار زیاد دارد.
از فناوریها و ابزارهایی که در اختیار دارید استفاده کنید تا بتوانید خود را به بهترین شکل برای تولید اپلیکیشن آماده کنید.
در این مقاله از مجموعه مقالات راندمانو، سعی کردیم به کاملترین شکل ممکن نحوه توسعه، طراحی و تولید اپلیکیشن را برای شما شرح دهیم ولی ممکن است بسیاری از شما سؤالاتی شخصیتر در خصوص طراحی و تولید اپلیکیشن و یا توسعه اپلیکیشن داشته باشید.
اگر سؤالی در این زمینه دارید، در قسمت نظرات زیر همین مقاله آن را مطرح کنید تا بتوانیم در سریعترین زمان ممکن، راهنمای شما باشیم.