تحلیل بازار و تحقیق بازار چیست؟

بگذارید سریع بریم سر اصل مطلب…

اول از همه، تحلیل و تحقیق بازار دو مفهوم جداگانه هستند که یکی از آن‌ها، زیر مجموعه آن یکی محسوب می‌شود. تحلیل و تحقیق بازار دو ابزار برای شناخت بهتر مشتریان و نیازهای آن‌ها هستند که با استفاده از این دو ابزار، شما می‌توانید استراتژی بازاریابی برند را پی ریزی کنید.

بخشی از داده‌هایی که در تحلیل بازار (Market Analysis) مورد استفاده قرار می‌گیرد، از تحقیقات بازار (Market Research) به دست می‌آید.

به بیان خیلی ساده‌تر:

تحقیق بازار مواد مورد نیاز شما برای پخت غذا است و تحلیل، به شما دستور پخت یک غذای فوق‌العاده با استفاده از مواد لازم را می‌دهد.

بگذارید هر کدام از این مفاهیم را جداگانه توضیح دهیم.

تحقیق بازار (Market Research)

تحقیق بازار در حقیقت پروسه‌ای است که طی آن، بازخوردهای مختلف در مورد موضوعی خاص (مثلاً یک محصول) را به صورت مستقیم از جامعه هدف جمع آوری می‌کنیم. داده‌های به دست آمده از تحقیق بازار باید بتواند پاسخگوی سؤالات استراتژیک در مورد مدیریت برند، توسعه محصول و درک مصرف کنندگان باشد.

به طور کلی، برندها از تحقیق بازار برای اثبات یا رد یک فرضیه استفاده می‌کنند؛ برای مثال، شما می‌خواهید قبل از ارائه یک محصول به بازار، اول مطمئن شوید که جامعه هدف شما واقعاً به این محصول نیاز دارد یا نه.

داده‌های تحقیق بازار، به نوعی پشتیبان تصمیمات تجاری و بازاریابی محسوب می‌شوند. بسته به نتایج به دست آمده از اطلاعات تحقیق بازار، می‌توانید تصمیم بگیرید که به عرضه یک محصول یا خدمت خاص به جامعه هدف خود ادامه دهید یا نه.

تحقیق بازار به شکل‌های مختلف می‌تواند صورت بگیرد؛ از نظرسنجی‌های سنتی گرفته تا راهکارهای نوین که با استفاده از پایگاه‌های داده، اطلاعات ارزشمندی را در مورد عادات و رفتار خرید مصرف کنندگان در اختیار بازاریابان قرار می‌دهند.

تحلیل بازار (Market Analysis)

می‌دانید تفکر پازلی چیست؟ تفکر پازلی نوعی استفاده از ابزار فکر کردن است که باعث می‌شود افراد با توجه به دیدگاه‌های مختلفی که راجع به یک مسئله به دست می‌آورند، بتوانند دید و بینش جامع‌تری نسبت به آن مسئله داشته باشند. یعنی تفکر از دیدگاه‌ها و نقطه نظرات مختلف، عین تکه‌های پازل کنار هم قرار گرفته و یک تصویر کامل‌تر از موضوع را نشان می‌دهند.

تحلیل بازار کمک می‌کند با استفاده از داده‌هایی که از بخش‌های مختلف (از جمله تحقیق بازار) به دست آمده است، دید کامل و واضحی از بازار هدف خود داشته باشید. در حقیقت، با تحلیل شما می‌توانید از کنار هم قرار دادن داده‌های مختلف از منابع متفاوت، چشم‌انداز وسیع‌تری از آن چه که بازار هدف شما نیاز دارد داشته باشید و بر اساس این چشم‌انداز، گزینه‌های پیشنهادی خود را ارزیابی کرده و آن‌ها را بهینه کنید.

تفاوت تحلیل بازار و تحقیق بازار

“یک محصول در نظر گرفته‌ام که با معرفی آن به بازار هدف، می‌خواهم وارد بازار شده و استارت آپ خودم را رشد دهم. حالا به نظرت بهتر است تحقیق بازار انجام دهم یا تحلیل بازار؟”

مونولوگی که در بالا خواندید، یکی از اشتباهات رایج افراد مختلف است. خیلی از افراد تفاوت تحلیل و تحقیق بازار را نمی‌دانند و خیلی از اوقات، یا این دو را به جای هم به کار می‌برند و یا یکی از آن‌ها را جایگزینی برای آن یکی به حساب می‌آورند. مثل این است شما بخواهید یک خانه را رهن و اجاره کنید و بپرسید پول ودیعه را بدهم یا اجاره را؟ پاسخ معلوم است؛ باید هر دو را بپردازید!

توجه کنید! تحقیق بازار یکی از زیرمجموعه‌های تحلیل بازار محسوب می‌شود که تکمیل کننده آن است. در حقیقت، برای آن که بتوانید تحلیل درست و مشخصی از بازار داشته باشید، به داده‌ها و اطلاعات به دست آمده از بخش‌های مختلف مثل تحقیق بازار، تحلیل رقبا، تحلیل صنعت، تحلیل SWOT و بخش‌های دیگر نیاز دارید.

به عبارت دیگر، داده‌های جمع‌آوری‌شده از طریق تحقیقات بازار خوراکی برای تجزیه و تحلیل بازار است که در نتیجه، منجر به تصمیم‌گیری‌های تجاری آگاهانه‌تر می‌شود. داده‌های مختلف در تجزیه و تحلیل بازار مورد ارزیابی کیفی قرار می‌گیرند و به نوعی، عنصر ادراک کیفی به داده‌های کمی به دست آمده از تحقیق بازار اضافه می‌شود؛ با این رویکرد، شما می‌توانید به شکلی واقعی‌تر مشتریان خود و رفتار و نیاز آن‌ها را بشناسید و در نتیجه، می‌توانید پیام یا محصول مناسب را در زمان مناسب، به افراد مناسب ارائه دهید.

برای مثال، برند استارباکس ناگهان متوجه شد فروش قهوه‌های شیردارش کاهش زیادی پیدا کرده است و خیلی از مشتریان این برند، برای تهیه قهوه شیردار خود به سراغ برندهای دیگر می‌روند. در نتیجه تحقیقات بازار این برند، مشخص شد که مردم روز به روز بیشتر به شیرهای غیر لبنی روی می‌آورند و ترجیح می‌دهند با قهوه خود از این نوع شیر استفاده کنند. بر اساس بینش جدیدی که استارباکس به دست آورد، به منوی شعبات خود قهوه با شیر سویا، شیر بادام و موارد مشابه دیگر غیر لبنی را اضافه کرد که در نتیجه آن، فروش قهوه‌های شیردار این برند دوباره افزایش پیدا کرد.

استفاده درست از تحلیل و تحقیق بازار = تضمین رشد

به عنوان کسی که صاحب یک کسب‌وکار است، هدف نهایی شما همیشه ایجاد رشد و تغییرات مثبت در هر بخش از کسب‌وکارتان می‌باشد. این تغییرات مثبت و رشد ممکن است در هر زمان، به یک شکل نمود پیدا کند؛ بعضی مواقع ممکن است تمرکز خود را بر روی توسعه محصول گذاشته باشید و در بعضی مواقع دیگر، ممکن است تمرکز اصلی بر روی بازاریابی یا توسعه سهم از بازار باشد. البته برای آن که بتوانید موفق باشید لازم است در هر زمانی، تمامی بخش‌ها را به شکلی صحیح اداره کرده و به پیش ببرید ولی تمرکز اصلی ممکن است در بازه‌های زمانی مختلف، بر روی بخش‌های مختلف باشد.

چیزی که باید برای دستیابی به رشد از آن آگاه باشید، داشتن وضوح کامل در مورد مسیر آینده کسب‌وکار است که برای این منظور، باید تا آن جا که می‌توانید در مورد مشتریان و بازار هدف، رقبا و عوامل خاص دامنه کسب‌وکار خود آگاهی و اطلاعات مفید کسب کنید.

تحلیل و تحقیق بازار، دو عنصری هستند که با تمرکز بر روی بازار و مشتریان بالقوه شما، بایدها و نبایدهای محصول یا خدمات پیشنهادی شما را تعیین می‌کنند ولی چه چیزی رابطه بین محصول و بازار را تحلیل می‌کند و بر اساس آن، دستورالعمل‌های درست را به تیم فروش می‌دهد؟

به بیانی دیگر، یک قسمت گمشده، یک حلقه در این میان باید باشد که تلاش‌های تیم‌های بازاریابی، محصول و فروش را هم راستا کند تا بتوان بهترین نتیجه‌ها را از عملکرد این تیم‌ها به دست آورد.

این حلقه گمشده، پروداکت مارکتینگ یا همان بازاریابی محصول (Product Marketing) است.

بازاریاب محصول، با توجه به داده‌هایی که از تحلیل و تحقیق بازار تیم مارکتینگ به دست می‌آورد، سعی در بهینه کردن محصول دارد و از طرفی دیگر، با توجه به ویژگی‌های محصول و نیاز بازار هدف، تیم فروش را توجیه می‌کند.

بذار یه طور دیگه برات بگم…

در مثال استارباکس، فرض کنید بر اساس داده‌های تحلیل و تحقیق بازار، تیم بازاریابی متوجه می‌شود مشتریان علاقه دارند قهوه خود را با شیر غیر لبنی نوش جان کنند. در این نقطه، بازاریاب محصول یا پروداکت مارکتر، باید بر اساس داده‌های بازار، در جهت بهینه کردن محصول (در اینجا اضافه شدن قهوه با شیرهای غیر لبنی به منو) با تیم محصول Product همکاری کند. از طرف دیگر، فروشنده‌های استارباکس و تیم بازاریابی آن هم باید در خصوص این محصول جدید و ویژگی‌های توجیه شده باشند تا بتوانند در مورد محصول جدید، اطلاعات درست را به مشتریان بدهند.

و در آخر

امیدواریم اطلاعات مفیدی در زمینه تحلیل و تحقیق بازار به شما داده باشیم. هر چه آگاه‌تر باشید، مسیر پیش روی شما روشن‌تر می‌شود؛ پس هیچ وقت از یاد گرفتن دست برندارید.

اگر سؤالی در خصوص تحلیل و تحقیق بازار دارید، آن را در قسمت نظرات زیر همین مقاله مطرح کنید تا بتوانیم در سریع‌ترین زمان ممکن شما عزیزان را راهنمایی کنیم.